| Spis treści |
|
|
Tezaurus Prawa w Bibliotece Sejmowej
| 1.1. Funkcja tezaurusa |
|
Tezaurus jest słownikiem języka informacyjno-wyszukiwawczego, tj. języka służącego do przedstawiania zawartości treściowej dokumentów (książek, artykułów) w celu ich późniejszego wyszukania na zapytanie użytkownika. Tezaurus bazuje na słownictwie języka naturalnego, ale nie jest z tym językiem tożsamy.
| 1.1.1 Kontrola słownictwa |
|
Kontrola słownictwa polega na wyeliminowaniu synonimii i homonimii. Synonimia jest to zjawisko przypisania jednemu pojęciu (obiektowi) więcej niż jednej nazwy.
Synonimia w języku naturalnym służy wzbogaceniu języka, jednak z punktu widzenia wyszukiwania informacji jest to zjawisko niekorzystne,
prowadzi bowiem do ciszy informacyjnej, tj. niewydania dokumentów znajdujących się w zbiorze na pytanie użytkownika, choć są one relewentne
(odpowiadają na jego zapytanie, byłyby dla niego interesujące).
Np. użytkownik pyta o agroturystykę i nie otrzyma pozytywnej odpowiedzi, gdyż książki dotyczące tego tematu zaindeksowane są terminem "turystyka wiejska".
W celu wyeliminowania tej ciszy dąży się do ujednolicenia terminologii stosowanej przez indeksatorów i czytelników,
tj. sprowadza różne formy wyrażenia jakiegoś pojęcia lub tematu do jednej obowiązującej.
Dokonywane jest to za pomocą
odsłaczy typu U ,
np. agroturystyka U turystyka wiejska .
Dzięki tej kontroli:
turystyka wiejska
UF agroturystyka
ekoturystyka
turystyka proekologiczna
turystyka zielona
wczasy pod gruszą
itp.
Oznacza to, że w danym systemie termin "turystyka wiejska" reprezentuje wszystkie kierujące do niego odsyłacze, nawet jeśli czasami jest to forma antonimiczna (przeciwstawna), np.
nikotynizm
UF antynikotynizm
kampania antynikotynowa
walka z paleniem
itp.
lub terminy uznane za zbyt wąskie dla potrzeb danego systemu, np.
ssak morski
UF foka
wieloryb
itp.
| 1.1.2 Wspomaganie użytkownika |
|
Wspomaganie użytkownika polega nie tylko na wskazaniu, jaki termin powinien być użyty dla wyrażenia danego tematu ( kontrola słownictwa), ale także na wskazaniu terminów związanych z deskryptorem wybranym przez użytkownika relacją hierarchiczną lub kojarzeniową (pokrewieństwa, asocjacja). Relacja hierarchiczna zaznaczona jest w tezaurusie dwoma typami odsyłaczy znajdujących się w artykule deskryptora (terminu wyszukiwawczego):
Wspomaganiu użytkownika służy także część systematyczna tezaurusa, w której użytkownik mający trudności z wyrażeniem (sformułowaniem) tematu może wybrać jeden z terminów zgrupowanych w działy według ich zakresu (znaczenia). Pomocą w wyszukiwaniu są także uwagi (scope notes SN), definiujące lub wyjaśniające znaczenie terminu oraz instrukcja wyszukiwania precyzująca jego użycie w systemie, odsyłacze typu U a AND b, odsyłacze typu U a OR b oraz cały kontekst słownikowy deskryptora.
| 1.2 Struktura tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa BS składa się z dwóch części: systematycznej (hierarchicznej) oraz alfabetycznej.
Część systematyczna tezaurusa
zawiera tylko deskryptory (terminy indeksowe, tj. użyte do opisu zawartości treściowej książek) ułożone w porządku logicznym odzwierciedlającym ich zakres znaczeniowy.
Część alfabetyczna tezaurusa
zawiera wszystkie deskryptory i askryptory (tj. terminy odrzucone, niedozwolone do indeksowania lecz kierujące do odpowiadających im deskryptorów).
| 1.2.1 Część alfabetyczna tezaurusa |
|
Część alfabetyczna tezaurusa, zw. tezaurusem alfabetycznym, zawiera dwa rodzaje rekordów (zapisów):
| 1.2.1.1 Artykuły askryptorowe |
|
Artykuł askryptorowy zawiera jeden z trzech rodzajów odsyłaczy kierujących od terminu odrzuconego:
| 1.2.1.1.1 Odsyłacz U |
|
Odsyłacz U odpowiadający tradycyjnemu "zob.", "używaj", "stosuj", tj. kierujący od askryptora do zastępującego go deskryptora (terminu wyszukiwawczego), np.
| 1.2.1.1.1 Odsyłacz U a AND b |
|
Odsyłacz U a AND b, odpowiadający polskiemu "używaj A i B", kierujący od terminu złożonego do zastępującej go w systemie kombinacji dwu (lub więcej) deskryptorów, np.
| 1.2.1.1.1 Odsyłacz U a OR b |
|
Odsyłacz U a OR b, odpowiadający polskiemu "używaj A lub B", kierujący od terminu wieloznacznego lub zbyt szerokiego (ogólnego) do zastępujących go dwu (lub więcej) deskryptorów jednoznacznych lub specyficznych (bardziej szczegółowych) do wyboru przez użytkownika
| 1.2.1.2 Artykuły deskryptorowe |
|
Artykuł deskryptorowy zawiera następujące elementy:
BT Termin Szerszy - deskryptor nadrzędny
NT Termin Węższy - deskryptor podrzędny
RT Termin Kojarzeniowy- deskryptor pokrewny
SN Uwaga - dot.zakresu lub użycia deskryptora
UF Nie Używaj - askryptor kierujący do deskryptora
+UF Nie Używaj+ - askryptor z odsyłacza typu AND
-UF Nie Używaj- - askryptor z odsyłacza typu OR
TT Nazwa działu - nazwa działu w hierarchicznej strukturze tezaurusa
Porównaj
przykłady artykułów deskryptorowych
Układ elementów w artykule deskryptorowym odbiega od ogólnie przyjętego (zalecanego przez normy), został jednak zmieniony ze względu na wygodę użytkownika,
tj. elementy bardziej przydatne z punktu widzenia wyszukiwania (np. terminy szersze, węższe i kojarzeniowe) podawane są na początku,
natomiast elementy uznane za mniej istotne (np. odsyłacze kierujące do danego terminu) przerzucone zostały na koniec artykułu deskryptorowego.
BT (Broader Term)
Deskryptor nadrzędny w hierarchicznej strukturze tezaurusa; wyraża najczęściej relację typu rodzaj-gatunek lub część-całość.
NT (Narrower Term) -
Deskryptor podrzędny w hierarchicznej strukturze tezaurusa; wyraża najczęściej relację typu gatunek-rodzaj lub całość-część.
RT (Related Term)
Deskryptor pokrewny, związany tematycznie (zakresowo) z danym deskryptorem.
SN (Scope Note)
Uwagi są krótkimi informacjami, których celem jest:
ekokonwersja
SN Zamiana długu na zobowiązanie dłużnika do wydatkowania określonej
sumy na cele ochrony środowiska.
obiekcje światopoglądowe
SN Odmowa służby wojskowej, pracy w sobotę lub niedzielę, itp.
ze względów światopoglądowych
NATO
SN Układ polityczno-wojskowy zawarty w 1949 w Waszyngtonie; siedzibą
Sekretariatu jest Bruksela, a główne dowództwo znajduje się w Mons;
obejmuje 16 państw.
Pamiętać należy, że wyjaśnieniu znaczenia zakresu terminu służy cały kontekst słownikowy deskryptora, np.NATO
BT organizacje międzynarodowe
organizacje wojskowe
organizacje światowe
NATO
NT Grupa Planowania Nuklearnego
Komitet Planowania Obronnego
Komitet Wojskowy
Północnoatlantycka Rada Współpracy
Rada Północnoatlantycka
NATO
RT bezpieczeństwo międzynarodowe
kraje NATO
Partnerstwo dla Pokoju
siły wielonarodowe
Unia Zachodnia
Zgromadzenie Północnoatlantyckie
pożyczka
SN Rozumiane jako udzielenie kredytu.
Dla zaciągnięcia kredytu stosuj "zapożyczenie".
DZIEDZINY POKREWNE SN Nazwa działu, nie używaj do indeksowania.Szczegółowe informacje dotyczące stosowania danego terminu znajdują się w instrukcji indeksowania i instrukcji wyszukiwani a.
UF (Used For)
Nie Używaj, czyli askryptory kierujące do danego terminu. Są to najczęściej formy synonimiczne (równoznaczne) lub q
uasisynonimiczne (bliskoznaczne), lecz także terminy uznane za zbyt specyficzne (o zbyt wąskim zakresie) dla potrzeb syste
mu i wprowadzone tylko jako pomoc dla użytkownika w dotarciu do zastępujących je terminów szerszych reprezentowanych w tez
aurusie, np.
sieć rozległa
UF Internet
choroba tropikalna
UF cholera
febra żółta
malaria
zimnica
śpiączka afrykańska
drób
UF bażant
gęś
indyk
kaczka
kura
perlica
W trosce o zapewnienie jak największej przyjazności systemu Tezaurus Prawa posiada bardzo bogaty zestaw odsyłaczy tego typu
(średnio ponad pięć askryptorów na jeden deskryptor), przy czym liczba ich stale wzrasta. Służyć ma to zapewnieniu dotarci
a do terminu indeksowego reprezentującego dane zagadnienie poprzez wszelkie możliwe warianty wyrażenia tego tematu, w tym
i pokrewne, np.
ochrona konsumenta
UF obrona konsumentów
ochrona interesów konsumentów
ochrona praw konsumentów
polityka konsumencka
prawa konsumenta
prawna ochrona konsumenta
aborcja nielegalna
UF nielegalna aborcja
nielegalne przerywanie ciąży
podziemie aborcyjne
turystyka aborcyjna
zakaz aborcji
Askryptory umieszczone są po skrócie UF w porządku alfabetycznym (porównaj
odsyłacz U).
TT (Top Term)
Termin będący jednocześnie nazwą działu w hierarchicznej strukturze tezaurusa.
Przykłady artykułów deskryptorowych
Przykład 1.
energia czysta
BT energia
ochrona środowiska
NT bioenergia
biogaz
energia cieplna
energia geotermiczna
energia słoneczna
energia wiatru
energia wodna
RT badania stosowane
czysta technologia
polityka energetyczna
walka z zanieczyszczeniem
zapobieganie zanieczyszczeniu
zasoby energii
UF alternatywne źródło energii
niekonwencjonalne źródło energii
Przykład 2.
negocjacje zbiorowe
BT stosunki pracy
NT negocjacje trójstronne
RT dialog społeczny
organizacja producentów
prawa związków zawodowych
spory pracy
związek zawodowy
SN Metody negocjacji w sprawie zawarcia układu zbiorowego
między pracodawcami a związkami zawodowymi.
UF pertraktacje w sprawie umowy zbiorowej
regulacje sporów zbiorowych
rokowania zbiorowe
rozstrzygania sporów zbiorowych
rozwiązywania zbiorowych sporów pracy
układ zbiorowy pracy
| 1.2.2 Część systematyczna tezaurusa |
|
| 1.3. Zakres tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa, zgodnie z nazwą, obejmuje przede wszystkim słownictwo z zakresu prawa (terminologię prawniczą), ponieważ jednak przedmiotem prawa jest w rzeczywistości prawie cała działalność ludzka,
zawiera także słownictwo zaliczane tradycyjnie do innych dziedzin (a umieszczane najczęściej jako terminy węższe w stosunku do nazw działów prawa, których są przedmiotem).
O ogólności tezaurusa zadecydował ponadto fakt, że BS jest nie tylko biblioteką prawniczą, ale i parlamentarną, dlatego w centrum jej zainteresowań znajdują się
także zagadnienia parlamentarne oraz tematy związane z polityką i gospodarką.
Tematy dotyczące tych zagadnień skupione są głównie w dziale "DZIEDZINY POKREWNE", podczas gdy tematy bezpośrednio związane z prawem - w głównym dziale tezaurusa "PRAWO".
Poziom szczegółowości słownictwa odzwierciedla potrzeby użykowników i zakres zbiorów, nie jest jednakowy we wszystkich działach, np. ze względu na licznie w zbiorach reprezentowaną
literaturę z zakresu historii społecznej (tzw. Zbiory Historii Społecznej stanowiące oddzielny księgozbiór)
"nieproporcjonalnie" rozbudowane zostały działy dotyczące historii, w szczególności ruchów i partii politycznych.
Ostatnim elementem decydującym o ogólności tezaurusa jest uwzględnienie nazw własnych, np. nazw geograficznych i organizacji międzynarodowych, tworzących odrębne działy w wykazie systematycznym
lecz stanowiące wraz z pozostałymi terminami jeden zbiór wyszukiwawczy.
| 1.4 Słownictwo tezaurusa |
|
Słownictwo tezaurusa obejmuje zarówno deskryptory, tj. terminy stosowane do indeksowania, jak i askryptory, tj. terminy odrzucone (niedozwolone do indeksowania) lecz kierujące do zastępujących je deskryptorów.
| 1.4.1 Dobór słownictwa |
|
Na deskryptory wybierano terminy funkcjonujące obecnie (od form historycznych i archaicznych dając odsyłacze), należące do słownictwa specjalistycznego (od form potocznych i żargonowych stosując odsyłacze), stosunkowo krótkie (np. akronimy zamiast form rozwiniętych). Specjalistów z zakresu prawa razić mogą niektóre terminy użyte na oznaczenie działów prawa, które w polskiej tradycji nie są za takie uznawane, np. prawo oświatowe, prawo komputerowe, prawo żywnościowe, czy nawet nie budzący sprzeciwu wśród laików termin "prawo patentowe". Należy jednak pamiętać, że tezaurus nie służy odzwierciedleniu stanu wiedzy (klasyfikacji nauk) lecz stanu piśmiennictwa (zawartości treściowej dokumentów) i posługuje się terminologią tam stosowaną. Tak więc, jeśli istnieją książki na temat prawa patentowego to termin ten powinien pojawić się w tezaurusie. Inną przyczyną wprowadzenia tego typu terminów jest licznie w zbiorach BS reprezentowana literatura obca (ponad 50% nabytkow), w której odzwierciedlony jest podział prawa różny od przyjętego w Polsce. Dla przedstawienia w języku polskim tematów książek pt. "Educational Law" lub "Media Law" wprowadzane są terminy obce prawu polskiemu (tu: odpowiednio "prawo oświatowe" i prawo środków masowego przekazu"). Inną przyczyną przyjęcia takiego rozwiązania była konieczność zachowania zgodności z tezaurusem EUROVOC (por. Spójność z tezaurusem EUROVOC). Jeszcze inną przyczyną była potrzeba utworzenia nazw dla działów skupiających deskryptory dotyczące spójnej grupy zagadnień prawnych w celu usystematyzowania całego zbioru terminów tezaurusa w jeden logiczny układ łatwy do przeszukiwania. Termin tego typu, np. "prawo oświatowe" należy więc rozumieć jako wszelkie zagadnienia i akty legislacyjne związane z edukacją, "prawo leśne" jako regulacje i problemy prawne dotyczące lasów i leśnictwa, "prawo żywnościowe" - jako zagadnienia prawne dotyczące żywności, itp. Tak więc termin "prawo środków masowego przekazu" traktować należy jako nazwę umowną synonimiczną w stosunku do wyrażenia "środki masowego przekazu - zagadnienia prawne" lub "ustawodawstwo dotyczące środków masowego przekazu".
| 1.4.2 Prekoordynacja słownictwa |
|
Stopień prekoordynacji (złożoności) słownictwa, tj. stosowanie terminów wielowyrazowych jest w Tezaurusie Prawa dość wysoki.
Służyć ma to zmniejszeniu szumu informacyjnego oraz wprowadzenia gotowych haseł o postaci przypominającej najczęstsze sformułowania zapytań przez użytkowników.
Efektem tego jest pewna liczba terminów wielowyrazowych, np. choroby przenoszone drogą płciową, przystąpienie Polski do WE, bitwa pod Monte Cassino 1944, czas wolny od pracy.
Niektóre z tych terminów zastąpić można byłoby połączeniem dwóch deskryptorów już występujących w tezaurusie,
np. "dokumenty ochrony praw człowieka" wyrazić przez koordynację deskryptorów dokument międzynarodowy oraz ochrona praw człowieka .
Doprowadziłoby to jednak do zwiększenia i tak już dużej liczby książek zaindeksowanych tymi terminami, a w konsekwencji do zwiększenia szumu informacyjnego.
Tak więc, dla "odciążenia" pewnych deskryptorów, których zbyt częste występowanie w opisach prowadzić może do zmniejszenia ich wartości selekcyjnej,
wprowadzono pewną liczbę deskryptorów prekoordynowanych, tj. reprezentujących temat, który może być wyrażony za pomocą połączenia dwóch (lub więcej) już istniejących deskryptorów,
np. "historia Polski" a nie historia i Polska , "konstytucja niemiecka" a nie konstytucja
i Niemcy , "międzynarodowe prawo karne" a nie prawo międzynarodowe oraz prawo karne .
Przykładami skrajnymi są tu deskryptory Polska i prawo, na które "zapotrzebowanie" w polskiej bibliotece prawniczej jest zupełnie zrozumiałe.
I tak, pomimo iż z zasady konstytucje indeksowane są połączeniem dwóch deskryptorów - "konstytucja" oraz nazwa kraju,
np. konstytucja + Chile, w przypadku konstytucji polskiej stosujemy gotowy termin prekordynowany "konstytucja Polski".
Podobnie wyszczególnione zostały terminy: prezydent Polski, parlament Polski, polskie partie polityczne, itp.,
a w przypadku prawa: terminologia prawnicza (zamiast prawo + terminologia), informacja prawnicza, informatyka prawnicza, itp.
Dodatkową korzyścią takiego rozwiązania jest możliwość wyodrębnienia w tezaurusie
i zgrupowania w jednym miejscu terminów węższych, np. pod terminem konstytucja Polski wszystkich konstytucji, np.
| 1.4.3. Forma słownictwa |
|
Wszystkie terminy pisane są małą literą (z wyjątkiem nazw własnych).
Zachowano naturalny szyk terminów wielowyrazowych, od formy inwersyjnej dając w uzasadnionych wypadkach odsyłacz, np.
prawo karne międzynarodowe U międzynarodowe prawo karne,
Bałtyckie Morze U Morze Bałtyckie.
| 1.4.4. Nazwy własne |
|
Nazwy własne stanowią liczną grupę deskryptorów i traktowane są identycznie jak pozostałe terminy wyszukiwawcze, tj. nie są wydzielone w odrębnym dziale lecz umieszczone na różnych poziomach hierarchii w części systematycznej, a w części alfabetycznej tworzą jeden ciąg z pozostałymi deskryptorami i askryptorami.
| 1.5 Forma tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa dostępny jest:
| 1.5.1. Forma tezaurusa - w systemie ALEPH-BS |
|
Tezaurus Prawa w systemie ALEPH-BS stanowi oddzielna baza (CLA), która dostępna jest dla wszystkich użytkowników sieci INTERNET. System ALEPH umożliwia dostęp do bazy tezaurusa za pomocą dwóch interfejsów: graficznego (serwer WWW) i tekstowego (na terminalu typu HP lub VT220). Tryb graficzny jest prostszy w użyciu (przeznaczony dla użytkownika przypadkowego), lecz nie daje tych możliwości, które zapewnia tryb tekstowy, przeznaczony raczej dla użytkowników przeszkolonych.
| 1.5.2. Forma tezaurusa - w systemie MTM.4 |
|
Tezaurus w systemie MTM.4 stanowi bazę, która dostępna jest tylko dla użytkowników Kancelarii Sejmu. Programem obsługującym tezaurus jest MTM.4 będący implementacją systemu Microisis. Tezaurus Prawa w systemie MTM.4 jest tezaurusem wielojęzycznym, tj. posiada 4 równoległe wersje językowe: polską, angielską, francuską i niemiecką. Każda z nich posiada jednakową strukturę, tj. identyczną hierarchię (BT i NT) oraz ten sam zestaw deskryptorów kojarzeniowych. Jednak jedynie wersja polska posiada rozbudowany zestaw odsyłaczy typu U oraz dodane do niektórych terminów uwagi dotyczące ich znaczenia, zakresu lub zasad użycia. Wyszukiwanie można prowadzić niezależnie w każdej wersji językowej.
| 1.5.3. Forma tezaurusa - wydruk powielony |
|
Wydruk komputerowy istnieje obecnie tylko dla części systematycznej (znajduje się przy terminalu w czytelni lub u dyżurnego bibliotekarza). Przewidziane jest stopniowe drukowanie tzw. mikrotezaurusów, tj. fragmentów Tezaurusa Prawa obejmujących jedną dziedzinę (dział). Poszczególne mikrotezaurusy posiadać będą zarówno część systematyczną jak i alfabetyczną.
| 1.6. Wielojęzyczność tezaurusa |
|
Efektem przyjęcia tezaurusa EUROVOC za źródło terminologii przy tworzeniu Tezaurusa Prawa było posiadanie odpowiedników dla polskich terminów w 9 językach,
na które został on wówczas przetłumaczony.
W wersji komputerowej tezaurusa BS wprowadzono tylko trzy z dziewięciu odpowiedników (angielski, francuski i niemiecki) zakładając, że w razie potrzeby użytkownik może dotrzeć do pozostałych przez tezaurus wielojęzyczny EUROVOC.
W systemie ALEPH możliwe jest również wyszukiwanie według słów z terminów obcych.
Gwiazdka (*) przy terminach obcojęzycznych oznacza, że termin ten występuje w tezaurusie EUROVOC, brak gwiazdki - termin specyficzny
dla Tezaurusa Prawa wprowadzony ze względu na potrzeby BS.
| 1.7 Spójność z tezaurusem Eurovoc |
|
Tezaurus prawa utworzony został na podstawie wielojęzycznego tezaurusa parlamentu Europejskiego EUROVOC, jednak ze względu na liczne zmiany związane ze specyficznymi potrzebami BS nie można go traktować jako tłumaczenia. Zmiany w stosunku do EUROVOCu dotyczą przede wszystkim słownictwa. Tak więc:
konstytucja Polski regiony Polski
TS konstytucja * TS Polska *
Kościół a wybory
TS stosunek Państwo - Kościół *
Modyfikacja tezaurusa EUROVOC dotyczyła także jego struktury hierarchicznej. Najważniejszą zmianą jest przyjęcie w tezaurusie BS polihierarchii,
podczas gdy EUROVOC ma strukturę monohierarchiczną, tj. dopuszcza tylko jednokrotne przyporządkowanie terminu do jakiegoś działu (z niewielkim odejściem od tej zasady
w zakresie nazw geograficznych i organizacji międzynarodowych). W konsekwencji każdy deskryptor ma tylko jeden termin szerszy.
Tezaurus Prawa posiada strukturę polihierarchiczną, tj. jeden deskryptor może posiadać tyle terminów szerszych, w ilu działach wystąpił ze względu na jego powiązania semantyczne.
Rozwiązanie takie utrudnia w znacznym stopniu kontrolę słownictwa twórcom tezaurusa, ułatwia jednak korzystanie z niego użytkownikom końcowym, szczególnie korzystanie z części systematycznej.
W każdym dziale wyliczone są bowiem wszystkie terminy związane z nim relacją podrzędności, bez względu na to, czy wcześniej wystąpiły już w innych działach.Zmiany w strukturze hierarchicznej dotyczą także wzajemnych zależności między terminami. EUROVOC jest tezaurusem politematycznym szeregującym terminy w taki sposób, aby odzwierciedlały przede wszystkim problemy polityczne, gospodarcze i społeczne. Zagadnienia prawne zostały im podporządkowane, tak więc poza kilkoma działami dotyczącymi prawa, jak prawo cywilne, karne, międzynarodowe i prawa człowieka, pozostałe terminy prawne rozproszone są i podporządkowane innym, najczęściej terminowi polityka, np.
W stosunku do tezaurusa EUROVOC tezaurus BS różni się także znacznie większą liczbą odsyłaczy (relacji), szczególnie odsyłaczy typu "stosuj" (USE i UF) oraz relacji typu termin kojarzeniowy RT np. praca kobiet
| 1.8. Historia tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa stanowił pierwotnie jeden z elementów całego Systemu Tezaurusów Biblioteki Sejmowej (STEBIS).
System STEBIS powstał w wyniku konkretnego zapotrzebowania, jakie wyłoniło się w Kancelarii Sejmu w związku z automatyzacją wielu serwisów informacyjnych.
Szczególnie istotne było opracowanie sprawnego systemu wyszukiwania rzeczowego (tematycznego), dostosowanego do specyficznych potrzeb użytkownika i zbiorów w Bibliotece Sejmowej
(zautomatyzowany katalog biblioteczny, kartoteka zawartości czasopism) oraz w Ośrodku Informatyki (baza danych aktów prawnych).
Za bazę wejściową gromadzonego słownictwa przyjęto tezaurus Wspólnot Europejskich EUROVOC, wykorzystywany przez Parlament Europejski i Biuro Publikacji Urzędowych WE, przy czym
spójność z tezaurusem EUROVOC zapewniona jest tylko na poziomie terminologii,
natomiast struktura hierarchiczna oraz system relacji różnią się w znacznym stopniu.
Prace nad tłumaczeniem EUROVOC rozpoczęto w 1993 roku. Po przeglądzie istniejących języków informacyjno-wyszukiwawczych tezaurus ten został wybrany jako najbardziej zbliżony
zakresem do potrzeb Kancelarii Sejmu, a dodatkowym atutem była jego wielojęzyczność, stosowanie przez wiele bibliotek parlamentarnych,
sprawny mechanizm aktualizacji oraz możliwość korzystania z baz danych i indeksów Wspólnot Europejskich, np. EPOQUE, CATEL, indeks do "Official Journal", itp.
Tezaurus EUROVOC był dostępny jedynie w postaci drukowanej, dlatego oprócz prac związanych z tłumaczeniem na język polski konieczne były prace związane z przeniesieniem go do postaci maszynowej
oraz dopasowaniem odpowiedników w języku angielskim, francuskim, niemieckim.
Po wykonaniu tłumaczenia przystąpiono do testowania tezaurusa, tj. stosowania go do indeksowania dokumentów.
Kiedy zakończono testowanie (w połowie 1995 r.) ukazało się nowe wydanie tezaurusa EUROVOC (w znacznym stopniu zmienione
w stosunku do wydania służącego jako podstawa tłumaczenia)
i tak następne pół roku poświęcone było "wykrywaniu" i nanoszeniu zmian.
Równolegle z tymi pracami kontynuowano indeksowanie książek, opracowując kolejno poszczególne działy, np.
prawo konstytucyjne, prawo człowieka, prawo ochrony środowiska, parlament, prawo pracy, itp.
Książki do opracowania wybierane były ze zbiorów na podstawie przydzielonych im haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej,
który to system opracowania rzeczowego stosowany był od początku istnienia katalogu zautomatyzowanego.
Po przetestowaniu kolejnego działu indeksowane były także książki z tego zakresu pochodzące z wpływu bieżącego.
W trakcie testowania nastąpiło:
| 2. Wyszukiwanie według tezaurusa |
|
| 2.6 Problemy w wyszukiwaniu |
|
| 2.6.1 Za dużo książek wyszukanych |
|
Jeżeli uważasz, że liczba książek wyszukanych w odpowiedzi na dany termin jest zbyt duża, spróbuj zawęzić zakres zapytania. Można tego dokonać kilkoma sposobami, tj. poprzez:
| 2.6.1.1. Znalezienie terminu bardziej precyzyjnie oddającego Twoje potrzeby informacyjne. |
|
Dokonać tego można poprzez przeglądanie terminów węższych (NT) lub kojarzeniowych (RT) w stosunku do terminu przez Ciebie wybranego.
Na przykład jeśli szukając przez termin "prawa człowieka" otrzymałeś w wyniku zbyt dużą liczbę książek możesz przejrzeć terminy węższe znajdujące się pod tym hasłem
w tezaurusie (w części alfabetycznej lub systematycznej) lub terminy kojarzeniowe (tylko w części alfabetycznej).
Być może jeden (lub więcej) z tych terminów w większym stopniu wyraża Twoją rzeczywistą potrzebę informacyjną, np. łamanie praw człowieka, ochrona praw człowieka,
prawa i obowiązki obywateli (wybrane terminy węższe), ruch na rzecz praw człowieka, korzystanie z praw (wybrane terminy kojarzeniowe).
Pamiętaj, że najczęstszym błędem popełnianym przy wyszukiwaniu jest zbyt ogólne sformułowanie zapytania informacyjnego (podanie terminu o zbyt szerokim zakresie).
Pamiętaj także, że każdy z nowo wybranych terminów może mieć własne terminy węższe i kojarzeniowe, które jeszcze lepiej mogą odzwierciedlić Twoje zapotrzebowanie,
np. pod terminem "ochrona praw człowieka" znajdziesz terminy węższe: dokumenty ochrony praw człowieka, instytucje ochrony praw człowieka, międzynarodowa
ochrona praw człowieka, ochrona mniejszości, itp., a te z kolei mają dalszą rozbudowę, np. pod "ochrona praw mniejszości", znajdziesz np. mniejszość językowa,
mniejszość narodowa, mniejszość religijna, mniejszość seksualna, itp.
Wybranie terminów węższych z pewnością zmniejszy liczbę wyszukanych książek, a jednocześnie zapewni ich większą relewantność (zgodność z Twoimi zainteresowaniami).
| 2.6.1.2. Połączenie wybranego terminu z innym (lub z innymi) zawężającymi zakres tematyczny. |
|
Spróbuj zawęzić zakres zapytania przez wskazanie jakiegoś aspektu lub ograniczenie zasięgu geograficznego. Na przykład przy zbyt dużej liczbie książek dla terminu "aborcja" możesz połączyć ten termin przy wyszukiwaniu:
| 2.6.1.3. Przejście z kartoteki TERW do TERG |
|
Jeśli nie możesz zawęzić zapytania przez połączenie wybranego terminu z innym (p.2.6.1.2) lub zastąpienie go terminem węższym (p.2.6.1.1)
wybierz ten sam termin w kartotece TERG (czyli kartotece termi nów głównych).
Odsyła ona tylko do tych książek, których głównym tematem jest problem wyrażony przez dany termin wyszukiwawczy, a nie jak kartoteka TERW
(czyli kartoteka terminów wszystkich zawartych w opisach treści dokumentów), w których dany termin może wyrażać aspekt,
zasięg geograficzny lub temat poboczny (przedstawiony na poziomie rozdziału).
Na przykład w kartotece TERW termin "Polska" odsyła do wszystkich książek, w których opisach wystąpił, w tym do książek nt. degradacji środowiska w Polsce,
bezrobocia w Polsce, kary śmierci w Polsce, masonerii polskiej, własności komunalnej w Polsce, itp., co prowadzi do dużego szumu informacyjnego.
Osoba pragnąca uzyskać informacje na temat Litwy rozczarowana będzie książkami dot. konstytucji Litwy, ochrony mniejszości na Litwie, czy zasobów leśnych na Litwie.
Natomiast termin "Polska"
lub "Litwa" w kartotece TERG odsyła tylko do tych książek, które faktycznie dotyczą Polski lub Litwy, a nie jednego ze zjawisk lub problemów występujących
w Polsce lub na Litwie, np. informatory, encyklopedie, poradniki lub prace ogólne.
Zawężenie przez kartotekę TERG zalecane jest szczególnie przy terminach geograficznych i terminach stanowiących nazwy działów prawa,
np. prawa człowieka, prawo konstytucyjne, prawo ochrony środowiska, itp.
| 2.6.1.4. Odszukanie instrukcji wyszukiwania dla danego terminu |
|
Jeżeli żaden z poprzednich sposobów nie pomógł, spróbuj wywołać na ekranie instrukcję wyszukiwania dla danego terminu (uwaga:
nie wszystkie terminy posiadają oddzielną instrukcję).
Prawdopodobnie znajdziesz tam wskazówkę, w jaki sposób możesz ograniczyć Twoje zapytanie informacyjne.
Na przykład dla terminu "konstytucja" liczba książek nawet w kartotece TERG (p.2.6.1.3) jest bardzo duża.
Przeczytanie dołączonej do tego terminu instrukcji wyszukiwania poinformuje Cię, że prace dotyczące ogólnych zagadnień konstytucji (cele, rola, znaczenie)
powinno się wyszukiwać przez połączenie terminu "konstytucja" z terminem "teoria", tekstów poszczególnych konstytucji - przez połączenie z terminem "tekst"
oraz nazwą państwa, opracowań dot. konstytucji w aspekcie historycznym - przez połączenie z terminem "historia", itp.
Jeżeli brak instrukcji wyszukiwania przy danym terminie, spróbuj przjrzeć instrukcję dołączoną do terminu będącego nazwą danego działu
(tj. szerszego w stosunku do danego deskryptora).
| 2.6.2. Za mało książek wyszukanych |
|
Jeżeli liczba książek wyszukanych w odpowiedzi na dany termin nie jest satysfakcjonująca możesz poszerzyć zakres zapytania. Przedtem sprawdź jednak czy nie jesteś w kartotece Terminy Główne (TERG); jeśli tak to powtórz wyszukiwanie w kartotece Terminy (TERW). Zapytanie możesz poszerzyć poprzez dodanie wybranych deskryptorów szerszych (BT), węższych (NT) lub kojarzeniowych (RT) występujących w tezaurusie pod podanym przez Ciebie terminem. Spośród wszystkich możliwych wybierz te, które w największym stopniu związane są z Twoimi zainterosowaniami. Dodania deskryptorów dokonać należy poprzez połączenie ich spójnikiem OR, np.
| 2.6.3. Brak terminu |
|
| 3. Indeksowanie według tezaurusa |
|
| 3.1. Zasady ogólne |
|
Podstawową zasadą jest reguła stosowana powszechnie w katalogowaniu i indeksowaniu przy pomocy różnych systemów opracowania rzeczowego
(przedmiotowania, tematowania, klasyfikowania) – zasada wyszczególniania tematów, tj.
wybierania takich tematów z tezaurusa do zaindeksowania danego dokumentu, które najbardziej adekwatnie odzwierciedlają treść opracowywanego dokumentu (książki, artykułu).
I tak, jeśli tematem dokumentu są stosunki dwustronne Polski i RFN nie stosujemy kombinacji terminów "stosunki dwustronne "i" Polska "i" Niemcy",
lecz wyszczególniony jako węższy w stosunku do terminu "stosunki dwustronne" tzw. deskryptor prekoordynowany "stosunki polsko-niemieckie".
Jeżeli tematem dokumentu jest przystąpienie Polski do NATO stosujemy tak właśnie sformułowany termin znajdujący się w tezaurusie jako węższy w stosunku do "przystąpienie do NATO"
i skojarzony z terminem "NATO".
Termin "NATO" służy do indeksowania dokumentów poświęconych tej organizacji, tj. przedstawiających jej strukturę, historię, działalność, itp., a problemy
związane z rozszerzeniem NATO, przystąpieniem do NATO, itp. są z jego zakresu wyłączone (reprezentowane są przez inne terminy).
Wybrane terminy (tzw. deskryptory) stanowią opis rzeczowy dokumentu (zw. Charakterystyką Wyszukiwawczą Dokumentu - ChWD), który jest podstawą ich późniejszego wyszukania w odpowiedzi na zadane pytanie. Wyszukanie dokumentu następuje po sprawdzeniu zgodności zapytania z opisem dokumentu, tj. dokument zostanie odnaleziony, jeśli w jego opisie znajduje się termin lub kombinacja terminów wyszczególnionych w zapytaniu.
Przy indeksowaniu nie wolno stosować deskryptora tylko na podstawie jego wystąpienia w wykazie alfabetycznym lub na liście inwersyjnej zbioru wyszukiwawczego
bez sprawdzenia jego kontekstu słownikowego, tj. przejrzenia jego artykułu deskryptorowego w tezaurusie w celu sprawdzenia powiązań semantycznych tego terminu
z innymi.
np. z terminami szerszymi, węższymi, kojarzeniowymi oraz zapoznania się z uwagami (scope note) lub instrucją indeksowania występującą przy terminie.
Wykorzystanie deskryptora znalezionego w wykazie alfabetycznym bez dodatkowej informacji o jego znaczeniu i zastosowaniu może prowadzić do błędnego użycia niektórych terminów
(niezgodnego z ich przeznaczeniem).
Bardzo często terminy szersze wykażą, że dany termin stosowany jest w innym znaczeniu, terminy węższe i kojarzeniowe wskażą termin dodatkowy
albo w lepszym stopniu odzwierciedlający treść opracowywanego dokumentu,
scope note lub instrukcja indeksowania sprecyzują zakres terminu, podsuną wskazówkę co do użycia danego deskryptora,
np. z jakimi terminami należy go łączyć, jakimi zastąpić, w którym polu umieścić, itp.
Podstawą do wyszukiwania terminów indeksowych powinna być najnowsza wersja tezaurusa. Obecnie w BS najbardziej aktualna wersja dostępna jest w programie MTM4, choć odnalezienie pożądanego terminu w systemie Aleph-BS zwalnia z obowiązku prowadzenia poszukiwań w MTM4. Sprawdzenie w MTM4 konieczne jest w przypadku braku potrzebnego terminu w systemie Aleph-BS, ponieważ istnieje możliwość, iż termin ten został wprowadzony po ostatniej (okresowej) aktualizacji tezaurusa w systemie Aleph.
W tezaurusie znajdują się deskryptory (wyrażenia zaakceptowane jako terminy indeksowe, tj. takie, które można wykorzystać w opisach zawartości treściowej dokumentów)
oraz askryptory (wyrażenia odrzucone, tj. takie, których nie można stosować przy tworzeniu opisu rzeczowego dokumentów).
Funkcją askryptorów jest jedynie doprowadzenie użytkownika (indeksatora) do reprezentujących je w systemie deskryptorów.
W systemie Aleph-BS użycie askryptora w polu opisu według tezaurusa powoduje automatyczne zastąpienie go odpowiednim deskryptorem, nie należy jednak z tej opcji korzystać celowo.
Wyjątkiem mogą być długie lub trudne do zapisania deskryptory (np. z datami, z wyrazami obcymi) posiadające krótki lub prosty askryptor
(np. akronim, nazwa spolszczona). Można wtedy wykorzystać askryptor w celu ułatwienia lub skrócenia procesu wpisywania, należy
jednak zawsze sprawdzić poprawność opisu przed jego zaakceptowaniem.
Po wprowadzeniu opisu należy KONIECZNIE zastosować polecenie VER w celu wyeliminowania ewentualnych błędów w wyborze lub zapisie terminu.
| 3.2. Zasady szczegółowe |
|
Opis deskryptorowy w systemie Aleph-BS posiada dwa pola, wyróżnione w formularzu wprowadzania danych i w opisie bibliograficznym w OPAC jako pole 1 i pole 2.
Pole pierwsze służy do przedstawienia głównego tematu (-ów) dokumentu, pole drugie -- do przedstawienia tematów pobocznych,
drugorzędnych, omawianych w dokumencie na poziomie rozdziału (stanowiących temat nie całego dokumentu, lecz jedynie jego fragmentu).
Pole drugie może też być wykorzystywane dla wyróżnienia aspektu (ujęcia) tematu głównego (np. aspektu historycznego), ograniczenia jego zakresu
lub zasięgu chronologicznego i geograficznego, lub wskazania pewnych cech formalno-wydawniczych
(np. czy zawiera tekst omawianego aktu lub dokumentu).
Każdy z deskryptorów tezaurusa może wystąpić w obu polach (zależy to wyłącznie od zawartości treściowej dokumentu), choć nie jednocześnie w jednym opisie (ChWD).
Pole pierwsze jest obligatoryjne, tj. nie może wystąpić opis bez wypełnionego pola pierwszego.
Pole drugie jest fakultatywne, tj. mogą istnieć opisy nie posiadające żadnych terminów w polu drugim.
W obu polach może wystąpić wiele deskryptorów (traktowanych jako równorzędne w obrębie jednego pola), jednak ze względu na ograniczenia systemowe -
nie więcej niż 15 w każdym polu.
(por. Więcej niż 15 deskryptorów w jednym polu).
Przy wyborze deskryptorów oraz przydzielaniu ich do pola 1 lub 2 należy kierować się w równym stopniu zawartością treściową dokumentów jak i potrzebami użytkowników
(potencjalnymi zapytaniami przy wyszukiwaniu), tj. należy zastanowić się w odpowiedzi na jakie pytanie wyszukanie danego dokumentu może usatysfakcjonować użytkownika systemu.
W praktyce pole drugie jest znacznie bogatsze (posiada więcej deskryptorów), jako że z reguły tematów drugorzędnych można wyodrębnić znacznie więcej niż tematów głównych,
podobnie jak może istnieć wiele aspektów tematu głównego.
(por. Pole 1 czy pole 2 (wątpliwości))
Kolejność deskryptorów w obrębie pola nie ma znaczenia, na ekranie kolejne deskryptory oddzielone są od siebie przecinkami.
Szczegółowe zasady użycia poszczególnych terminów zawarte są w instrukcjach indeksowania dodanych do artykułu deskryptorowego terminu (jako oddzielny element artykułu).
Obecnie instrukcje tego typu istnieją dla niewielkiej liczby deskryptorów, są one jednak sukcesywnie dodawane (por. np. terminy: konstytucja, słownik wielojęzyczny, tezaurus).
| 3.3. Problemy w indeksowaniu |
|
| Pole 1 czy pole 2 |
|
Jeżeli masz wątpliwości, w którym polu umieścić wybrany termin sprawdź, czy w tezaurusie nie ma przy danym deskryptorze instrukcji indeksowania precyzującej zasady użycia tego terminu. Jeśli dla danego terminu brak jest instrukcji indeksowania lub istniejąca instrukcja nie wyjaśnia wątpliwości zastosuj reguły ogólne.
Przy przydzielaniu wybranego terminu do pola 1 lub 2 należy pamiętać, czemu służyć ma wyodrębnienie dwóch pól indeksowania. Desryptory z pola 1 tworzą kartotekę terminów głównych (TERG), natomiast kartoteka terminów wszystkich (TERW) zawiera deskryptory z obu pól (nie istnieje oddzielna kartoteka terminów z pola 2). Przy wyszukiwaniu zalecane jest wykorzystywanie kartoteki TERW, a przejście do kartoteki TERG - jedynie w przypadku zbyt dużej liczby dokumentów wyszukanych (w celu zawężenia wyszukiwania tylko do tych prac, w których dany temat jest głównym przedmiotem treści). Każdy deskryptor może wystąpić w obu polach, w zależności od funkcji, jaką pełni w danym opisie i w jakim stopniu odzwierciedla zawartość dokumentu i potrzeby użytkowników. Np. jeśli indeksowana książka dotyczy Hiszpanii w takim stopniu i zakresie, że użytkownik byłby zainteresowany otrzymaniem jej przy poszukiwaniu źródeł informacji na temat Hiszpanii, należy termin "Hiszpania" umieścić w polu 1. Jeśli natomiast zawęża inny temat do terenów Hiszpanii należy termin "Hiszpania" przenieść do pola 2, np.
Zakładamy bowiem, że użytkownik poszukujący informacji na temat Hiszpanii nie byłby zadowolony otrzymaniem prac poświęconych innym szczegółowym tematom tylko dlatego, że omawiane są one na przykładzie rozwiązań w Hiszpanii (ograniczone są do tego kraju). Przy korzystaniu z kartoteki TERG wyselekcjonowane będą tylko te dokumenty, w których opisach termin "Hiszpania" wystąpił w polu 1 (a więc faktycznie poświęcone Hiszpanii). Pamiętać przy tym należy, że poprzez kartotekę TERW można wyszukać wszystkie dokumenty zawierające w swym opisie termin "Hiszpania" bez względu na to, w którym polu wystąpił.
Podobnie jak deskryptory wyrażające ujęcie geograficzne traktujemy terminy wyrażające aspekt tematyczny dokumentu, np. historyczny (deskryptor "historia") oraz cechy wydawniczo-formalne indeksowanych dokumentów. Np. dla encyklopedii powszechnej (ogólnej) termin "encyklopedia" umieścimy w polu 1, gdyż niemożliwe jest wyodrębnienie przedmiotu (-ów) będących jej tematem. Jednak encyklopedia specjalistyczna, poświęcona konkretnej dziedzinie lub zagadnieniu, będzie posiadać termin wyrażający ten temat (umieszczony w polu 1), zaś termin "encyklopedia" przeniesiony zostanie do pola 2, np.
Podobnie termin "bibliografia" dla prac będących spisami bibliograficznymi o nieograniczonym (lub trudnym do wyodrębnienia) zakresie umieszczony będzie w polu 1, podczas gdy dla bibliografii dotyczących konkretnej dziedziny lub zagadnienia - w polu 2, gdyż pole 1 przeznaczone będzie na odzwierciedlenie tej dziedziny, np.
Efektem takiego przydziału w odpowiedzi na pytanie "bibliografia" lub "encyklopedia" w kartotece TERG otrzymamy tylko prace będące bibliografiami lub encyklopediami o charakterze ogólnym, natomiast w kartotece TERW wszystkie bibliografie i encyklopedie znajdujące się w zbiorach. Podobnie postępujemy z wszelkimi deskryptorami wyrażającymi cechy formalno-wydawnicze dokumentów, np. katalog, wydawnictwa informacyjne, wykaz, słownik biograficzny, tekst, atlas, itp. Terminy te występować będą głównie w polu 2, służąc przede wszystkim zawężaniu pytania dotyczącego innego tematu, np. jeśli zależy nam na uzyskaniu tekstu danej konstytucji dodać należy po wyszukaniu prac dotyczących tej konstytucji do instrukcji wyszukiwawczej termin "tekst", dzięki czemu odrzucone zostaną z wykazu prace nie zawierające pożądanego tekstu (nie posiadające w opisie deskryptora "tekst")
Innym przeznaczeniem pola 2 jest umieszczanie w nim tematów węższych w stosunku do tematu wyrażonego w polu 1. Np. jeśli dokument jest zbiorem dokumentów dotyczących praw człowieka w polu 1 otrzyma deskryptor "dokumenty ochrony praw człowieka", natomiast pole 2 możemy przeznaczyć na wyszczególnienie poszczególnych aktów (ich nazw) znajdujących się w tezaurusie jako węższe w stosunku do tego terminu.
Pamiętać należy, że pole 1 jest obligatoryjne, tj. musi w nim wystąpić przynajmniej jeden deskryptor, a liczba deskryptorów w jednym polu nie może przekroczyć 15 (por. Więcej niż 15 deskryptorów w jednym polu).
| 3.3.2. Brak terminu w tezaurusie |
|
Jeżeli brak odpowiedniego terminu w tezaurusie w systemie Aleph-BS sprawdź w systemie MTM4, czy nie został on wprowadzony po ostatniej (okresowej) aktualizacji tezaurusa.
Spróbuj poszukać przez terminy synonimiczne, pokrewne i szersze zakresowo lub przez kartotekę słów.
W przypadku poszukiwania przez terminy kojarzeniowe lub szersze -- przejrzyj dokładnie artykuł deskryptorowy znalezionego terminu
i sprawdź, czy wśród węższych lub pokrewnych deskryptorów nie występuje termin odpowiadający Twoim potrzebom.
Jeśli w dalszym ciągu poszukiwania nie dały pozytywnych wyników przejrzyj odpowiedni dział części systematycznej tezaurusa.
Jeśli i ta próba nie powiodła się należy skontaktować się z osobą odpowiedzialną za utrzymywanie i aktualizację tezaurusa. Jeśli proponowany termin zostanie zaakceptowany jako deskryptor możesz go wprowadzić do opisu potwierdzając jego status deskryptora po zastosowaniu polecenia "VER" poprzez wciśnięcie klawisza ENTER.
| 3.3.3 Więcej niż 15 deskryptorów w jednym polu |
|
Pomimo że ograniczenie do 15 deskryptorów dotyczy obu pól indeksowania, w praktyce przekroczenie tej liczby występuje tylko w odniesieniu do drugiego pola (dla tematów drugorzędnych lub aspektów tematu głównego). Przy przekroczeniu tej liczby należy zastanowić się, czy niektórych z wyróżnionych deskryptorami tematów drugorzędnych lub aspektów nie można usunąć bez większej straty dla systemu lub użytkowników. Przy podejmowaniu decyzji o usunięciu można kierować się kilkoma kryteriami, np.
W skrajnym przypadku, uzasadnionym rzeczywistymi potrzebami użytkowników i wagą tematów, zamiast zmniejszać liczbę deskryptorów do 15 można przenieść niektóre tematy z pola 2 do pola 1 (i odwrotnie), pomimo że nie jest to zgodne z zasadami ogólnymi. Przy przenoszeniu z pola 2 do pola 1 należy kierować się podobnymi kryteriami, jak wymienione powyżej, tj. wagą i aktualnością tematu, liczbą dokumentów na dany temat znajdujących się już w zbiorze, itp.
Przykład 1.
Przykład 2.
Przykład 3.
Innym rozwiązaniem problemu zbyt dużej liczby deskryptorów może być zastąpienie części z nich terminem występującym w tezaurusie jako szerszy.
Przykład:
| 3.3.4. Zastosowanie polecenia VER sygnalizuje błędny zapis |
|
Jeżeli po zastosowaniu polecenia VER w okienku pojawi się jeden z wpisanych terminów jest to sygnał, że w zapisie wystąpił błąd (literówka),
lub że termin taki nie istnieje w tezaurusie ani jako deskryptor ani jako askryptor (w przypadku wpisania askryptora zostałby on automatycznie zamieniony na deskryptor).
W takiej sytuacji należy dokładnie sprawdzić poprawność zapisu i w przypadku odnalezienia błędu -- usunąć go.
Jeżeli zapis jest poprawny oznacza to, że termin ten nie występuje w tezaurusie w systemie Aleph-BS.
Należy sprawdzić w systemie MTM4, czy termin ten nie został wprowadzony do tezaurusa (jako deskryptor !) po ostatniej aktualizacji w systemie Aleph.
Jeżeli termin w systemie MTM4 ma status deskryptora możesz potwierdzić jego zastosowanie poprzez naciśnięcie klawisza ENTER.
Sytuacja ta wystąpić może tylko przy pierwszym użyciu nowego deskryptora, każde następne wystąpienie tego terminu w opisie będzie
przez system akceptowane jako poprawne (termin ten występuje już w systemie Aleph w kartotece inwersyjnej, pomimo że nie występuje jeszcze w tezaurusie).
Jeżeli w systemie MTM4 dany termin nie istnieje jako deskryptor nie można potwierdzać jego użycia w opisie.
Wprowadzenie nowego terminu dozwolone jest tylko po uprzedniej akceptacji przez osobę odpowiedzialną za utrzymywanie i aktualizację tezaurusa.
|
|
|