| Spis treści |
|
Tezaurus Prawa w Bibliotece Sejmowej
| 1.1. Funkcja tezaurusa |
|
Tezaurus jest słownikiem języka informacyjno-wyszukiwawczego, tj. języka służącego do przedstawiania zawartości treściowej dokumentów (książek, artykułów) w celu ich późniejszego wyszukania na zapytanie użytkownika. Tezaurus bazuje na słownictwie języka naturalnego, ale nie jest z tym językiem tożsamy.
| 1.1.1 Kontrola słownictwa |
|
Kontrola słownictwa polega na wyeliminowaniu synonimii i homonimii. Synonimia jest to zjawisko przypisania jednemu pojęciu (obiektowi) więcej niż jednej nazwy.
Synonimia w języku naturalnym służy wzbogaceniu języka, jednak z punktu widzenia wyszukiwania informacji jest to zjawisko niekorzystne,
prowadzi bowiem do ciszy informacyjnej, tj. niewydania dokumentów znajdujących się w zbiorze na pytanie użytkownika, choć są one relewentne
(odpowiadają na jego zapytanie, byłyby dla niego interesujące).
Np. użytkownik pyta o agroturystykę i nie otrzyma pozytywnej odpowiedzi, gdyż książki dotyczące tego tematu zaindeksowane są terminem "turystyka wiejska".
W celu wyeliminowania tej ciszy dąży się do ujednolicenia terminologii stosowanej przez indeksatorów i czytelników,
tj. sprowadza różne formy wyrażenia jakiegoś pojęcia lub tematu do jednej obowiązującej.
Dokonywane jest to za pomocą
odsłaczy typu U ,
np. agroturystyka U turystyka wiejska .
Dzięki tej kontroli:
turystyka wiejska
UF agroturystyka
turystyka rolnicza
turystyka zielona
Oznacza to, że w danym systemie termin "turystyka wiejska" reprezentuje wszystkie kierujące do niego odsyłacze, nawet jeśli czasami jest to forma antonimiczna (przeciwstawna), np.
nikotynizm
UF antynikotynizm
kampania antynikotynowa
walka z paleniem
itp.
lub terminy uznane za zbyt wąskie dla potrzeb danego systemu, np.
ssak morski
UF foka
wieloryb
itp.
| 1.1.2 Wspomaganie użytkownika |
|
Wspomaganie użytkownika polega nie tylko na wskazaniu, jaki termin powinien być użyty dla wyrażenia danego tematu (kontrola słownictwa), ale także na wskazaniu terminów związanych z deskryptorem wybranym przez użytkownika relacją hierarchiczną lub kojarzeniową (pokrewieństwa, asocjacja). Relacja hierarchiczna zaznaczona jest w tezaurusie dwoma typami odsyłaczy znajdujących się w artykule deskryptora (terminu wyszukiwawczego):
Wspomaganiu użytkownika służy także część systematyczna tezaurusa, w której użytkownik mający trudności z wyrażeniem (sformułowaniem) tematu może wybrać jeden z terminów zgrupowanych w działy według ich zakresu (znaczenia). Pomocą w wyszukiwaniu są także uwagi (scope notes SN), definiujące lub wyjaśniające znaczenie terminu oraz instrukcja wyszukiwania precyzująca jego użycie w systemie, odsyłacze typu U a AND b, odsyłacze typu U a OR b oraz cały kontekst słownikowy deskryptora.
| 1.2 Struktura tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa BS składa się z dwóch części: systematycznej (hierarchicznej) oraz alfabetycznej.
Część systematyczna tezaurusa
zawiera tylko deskryptory (terminy indeksowe, tj. użyte do opisu zawartości treściowej książek) ułożone w porządku logicznym odzwierciedlającym ich zakres znaczeniowy.
Część alfabetyczna tezaurusa
zawiera wszystkie deskryptory i askryptory (tj. terminy odrzucone, niedozwolone do indeksowania lecz kierujące do odpowiadających im deskryptorów).
| 1.2.1 Część alfabetyczna tezaurusa |
|
Część alfabetyczna tezaurusa, zw. tezaurusem alfabetycznym, zawiera dwa rodzaje rekordów (zapisów):
| 1.2.1.1 Artykuły askryptorowe |
|
Artykuł askryptorowy zawiera jeden z trzech rodzajów odsyłaczy kierujących od terminu odrzuconego:
| 1.2.1.1.1 Odsyłacz U |
|
Odsyłacz U odpowiadający tradycyjnemu "zob.", "używaj", "stosuj", tj. kierujący od askryptora do zastępującego go deskryptora (terminu wyszukiwawczego), np.
| 1.2.1.1.2 Odsyłacz U a AND b |
|
Odsyłacz U a AND b, odpowiadający polskiemu "używaj A i B", kierujący od terminu złożonego do zastępującej go w systemie kombinacji dwu (lub więcej) deskryptorów, np.
| 1.2.1.1.3 Odsyłacz U a OR b |
|
Odsyłacz U a OR b, odpowiadający polskiemu "używaj A lub B", kierujący od terminu wieloznacznego lub zbyt szerokiego (ogólnego) do zastępujących go dwu (lub więcej) deskryptorów jednoznacznych lub specyficznych (bardziej szczegółowych) do wyboru przez użytkownika
| 1.2.1.2 Artykuły deskryptorowe |
|
Artykuł deskryptorowy zawiera następujące elementy:
BT Termin Szerszy - deskryptor nadrzędny
NT Termin Węższy - deskryptor podrzędny
RT Termin Kojarzeniowy- deskryptor pokrewny
SN Uwaga - dot.zakresu lub użycia deskryptora
UF Nie Używaj - askryptor kierujący do deskryptora
+UF Nie Używaj+ - askryptor z odsyłacza typu AND
-UF Nie Używaj- - askryptor z odsyłacza typu OR
TT Nazwa działu - nazwa działu w hierarchicznej strukturze tezaurusa
Porównaj
przykłady artykułów deskryptorowych
Układ elementów w artykule deskryptorowym odbiega od ogólnie przyjętego (zalecanego przez normy), został jednak zmieniony ze względu na wygodę użytkownika,
tj. elementy bardziej przydatne z punktu widzenia wyszukiwania (np. terminy szersze, węższe i kojarzeniowe) podawane są na początku,
natomiast elementy uznane za mniej istotne (np. odsyłacze kierujące do danego terminu) przerzucone zostały na koniec artykułu deskryptorowego.
BT (Broader Term)
Deskryptor nadrzędny w hierarchicznej strukturze tezaurusa; wyraża najczęściej relację typu rodzaj-gatunek lub część-całość.
NT (Narrower Term)
Deskryptor podrzędny w hierarchicznej strukturze tezaurusa; wyraża najczęściej relację typu gatunek-rodzaj lub całość-część.
RT (Related Term)
Deskryptor pokrewny, związany tematycznie (zakresowo) z danym deskryptorem.
SN (Scope Note)
Uwagi są krótkimi informacjami, których celem jest:
ekokonwersja
SN Zamiana długu na zobowiązanie dłużnika do wydatkowania określonej
sumy na cele ochrony środowiska.
obiekcje światopoglądowe
SN Odmowa służby wojskowej, pracy w sobotę lub niedzielę, itp.
ze względów światopoglądowych
Unia Afrykańska
SN Organizacja panafrykańska, która powstała z przekształcenia Organizacji Jedności Afrykańskiej (OAU) w dniu 9 lipca 2002 r.
W jej skład wchodzą wszystkie państwa afrykańskie, łącznie z Saharą Zachodnią, z wyjątkiem Maroka.
Pamiętać należy, że wyjaśnieniu znaczenia zakresu terminu służy cały kontekst słownikowy deskryptora, np.NATO
BT organizacje międzynarodowe
organizacje wojskowe
ONZ
NT programy i fundusze ONZ
komisje ONZ
organizacje autonomiczne ONZ
organizacje wyspecjalizowane ONZ
komitety ONZ
struktura ONZ
konferencja ONZ
organ pomocniczy ONZ
Instytut Kształcenia i Badań ONZ
Unia Afrykańska
RT Afrykańska Karta Praw i Dobra Dziecka 1990
Afrykański Bank Rozwoju
Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów 1981
pożyczka
SN Rozumiane jako udzielenie kredytu.
Dla zaciągnięcia kredytu stosuj "zapożyczenie".
zbiór prac SN Stosuj do publikacji nie mających tematu głównego.Szczegółowe informacje dotyczące stosowania danego terminu znajdują się w instrukcji indeksowania i instrukcji wyszukiwania.
UF (Used For)
Nie Używaj, czyli askryptory kierujące do danego terminu. Są to najczęściej formy synonimiczne (równoznaczne) lub quasisynonimiczne (bliskoznaczne), lecz także terminy uznane za zbyt specyficzne (o zbyt wąskim zakresie) dla potrzeb systemu i wprowadzone tylko jako pomoc dla użytkownika w dotarciu do zastępujących je terminów szerszych reprezentowanych w tezaurusie, np.
choroba tropikalna
UF cholera
febra żółta
żółta febra
malaria
tropikalne choroby
zimnica
śpiączka afrykańska
drób
UF bażant
gęś
indyk
kaczka
kogut
kura
kurczę
perlica
ptactwo domowe
W trosce o zapewnienie jak największej przyjazności systemu Tezaurus Prawa posiada bardzo bogaty zestaw odsyłaczy tego typu
(średnio ponad pięć askryptorów na jeden deskryptor), przy czym liczba ich stale wzrasta. Służyć ma to zapewnieniu dotarcia do terminu indeksowego reprezentującego dane zagadnienie poprzez wszelkie możliwe warianty wyrażenia tego tematu, w tym
i pokrewne, np.
ochrona konsumenta
UF obrona konsumentów
ochrona interesów konsumentów
ochrona konsumentów
ochrona praw konsumentów
polityka konsumencka
prawa konsumenta
prawna ochrona konsumenta
aborcja nielegalna
UF nielegalna aborcja
nielegalne przerywanie ciąży
podziemie aborcyjne
turystyka aborcyjna
zakaz aborcji
Askryptory umieszczone są po skrócie UF w porządku alfabetycznym (porównaj
odsyłacz U).
TT (Top Term)
Termin będący jednocześnie nazwą działu w hierarchicznej strukturze tezaurusa.
Przykłady artykułów deskryptorowych
Przykład 1.
energia czysta
BT energia
walka z zanieczyszczeniem
NT energia odnawialna
energia cieplna
energia geotermiczna
energia słoneczna
energia wiatru
energia wodna
bioenergia
biogaz
energia pływów
energia fal
RT zasoby energii
badania stosowane
czysta technologia
lokalizacja energii
pojazd ekologiczny
polityka energetyczna
produkcja energii
technologia energetyczna
zapobieganie zanieczyszczeniu
ochrona środowiska
przetwarzanie energii
technologia miękka
energia konwencjonalna
biopaliwo
UF alternatywne źródło energii
energia alternatywna
niekonwencjonalne źródło energii
Przykład 2.
negocjacje zbiorowe
BT stosunki pracy
NT konferencja trójstronna
RT dialog społeczny
kompetencje do negocjowania
Konwencja Nr 98 dotycząca Stosowania Zasad Prawa Organizowania się i Rokowań Zbiorowych 1949
negocjacje
normy pracy
organizacje pracodawców
prawa związków zawodowych
spór pracy
układ zbiorowy
zakładowy układ zbiorowy
związek zawodowy
SN Metody negocjacji w sprawie zawarcia układu zbiorowego
między pracodawcami a związkami zawodowymi.
UF pertraktacje w sprawie umowy zbiorowej
regulacje sporów zbiorowych
rokowania zbiorowe
rozstrzyganie sporów zbiorowych
rozwiązywanie sporów zbiorowych
rozwiązywanie zbiorowych sporów pracy
| 1.2.2 Część systematyczna tezaurusa |
|
| 1.3. Zakres tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa, zgodnie z nazwą, obejmuje przede wszystkim słownictwo z zakresu prawa (terminologię prawniczą), ponieważ jednak przedmiotem prawa jest w rzeczywistości prawie cała działalność ludzka,
zawiera także słownictwo zaliczane tradycyjnie do innych dziedzin (a umieszczane najczęściej jako terminy węższe w stosunku do nazw działów prawa, których są przedmiotem).
O ogólności tezaurusa zadecydował ponadto fakt, że BS jest nie tylko biblioteką prawniczą, ale i parlamentarną, dlatego w centrum jej zainteresowań znajdują się
także zagadnienia parlamentarne oraz tematy związane z polityką i gospodarką.
Tematy dotyczące tych zagadnień skupione są głównie w dziale "DZIEDZINY POKREWNE", podczas gdy tematy bezpośrednio związane z prawem - w głównym dziale tezaurusa "PRAWO".
Poziom szczegółowości słownictwa odzwierciedla potrzeby użykowników i zakres zbiorów, nie jest jednakowy we wszystkich działach, np. ze względu na licznie w zbiorach reprezentowaną
literaturę z zakresu historii społecznej (tzw. Zbiory Historii Społecznej stanowiące oddzielny księgozbiór)
"nieproporcjonalnie" rozbudowane zostały działy dotyczące historii, w szczególności ruchów i partii politycznych.
Ostatnim elementem decydującym o ogólności tezaurusa jest uwzględnienie nazw własnych, np. nazw geograficznych i organizacji międzynarodowych, tworzących odrębne działy w wykazie systematycznym
lecz stanowiące wraz z pozostałymi terminami jeden zbiór wyszukiwawczy.
| 1.4 Słownictwo tezaurusa |
|
Słownictwo tezaurusa obejmuje zarówno deskryptory, tj. terminy stosowane do indeksowania, jak i askryptory, tj. terminy odrzucone (niedozwolone do indeksowania) lecz kierujące do zastępujących je deskryptorów.
| 1.4.1 Dobór słownictwa |
|
Na deskryptory wybierano terminy funkcjonujące obecnie (od form historycznych i archaicznych dając odsyłacze), należące do słownictwa specjalistycznego (od form potocznych i żargonowych stosując odsyłacze), stosunkowo krótkie (np. akronimy zamiast form rozwiniętych). Specjalistów z zakresu prawa razić mogą niektóre terminy użyte na oznaczenie działów prawa, które w polskiej tradycji nie są za takie uznawane, np. prawo oświatowe, prawo komputerowe, prawo żywnościowe, czy nawet nie budzący sprzeciwu wśród laików termin "prawo patentowe". Należy jednak pamiętać, że tezaurus nie służy odzwierciedleniu stanu wiedzy (klasyfikacji nauk) lecz stanu piśmiennictwa (zawartości treściowej dokumentów) i posługuje się terminologią tam stosowaną. Tak więc, jeśli istnieją książki na temat prawa patentowego to termin ten powinien pojawić się w tezaurusie. Inną przyczyną wprowadzenia tego typu terminów jest licznie w zbiorach BS reprezentowana literatura obca (ponad 50% nabytków), w której odzwierciedlony jest podział prawa różny od przyjętego w Polsce. Dla przedstawienia w języku polskim tematów książek pt. "Educational Law" lub "Media Law" wprowadzane są terminy obce prawu polskiemu (tu: odpowiednio "prawo oświatowe" i prawo środków masowego przekazu"). Inną przyczyną przyjęcia takiego rozwiązania była konieczność zachowania zgodności z tezaurusem EUROVOC (por. Spójność z tezaurusem EUROVOC). Jeszcze inną przyczyną była potrzeba utworzenia nazw dla działów skupiających deskryptory dotyczące spójnej grupy zagadnień prawnych w celu usystematyzowania całego zbioru terminów tezaurusa w jeden logiczny układ łatwy do przeszukiwania. Termin tego typu, np. "prawo oświatowe" należy więc rozumieć jako wszelkie zagadnienia i akty legislacyjne związane z edukacją, "prawo leśne" jako regulacje i problemy prawne dotyczące lasów i leśnictwa, "prawo żywnościowe" - jako zagadnienia prawne dotyczące żywności, itp. Tak więc termin "prawo środków masowego przekazu" traktować należy jako nazwę umowną synonimiczną w stosunku do wyrażenia "środki masowego przekazu - zagadnienia prawne" lub "ustawodawstwo dotyczące środków masowego przekazu".
| 1.4.2 Prekoordynacja słownictwa |
|
Stopień prekoordynacji (złożoności) słownictwa, tj. stosowanie terminów wielowyrazowych jest w Tezaurusie Prawa dość wysoki.
Służyć ma to zmniejszeniu szumu informacyjnego oraz wprowadzenia gotowych haseł o postaci przypominającej najczęstsze sformułowania zapytań przez użytkowników.
Efektem tego jest pewna liczba terminów wielowyrazowych, np. choroby przenoszone drogą płciową, przystąpienie Polski do WE, bitwa pod Monte Cassino 1944, czas wolny od pracy.
Niektóre z tych terminów zastąpić można byłoby połączeniem dwóch deskryptorów już występujących w tezaurusie,
np. "dokumenty ochrony praw człowieka" wyrazić przez koordynację deskryptorów dokument międzynarodowy oraz ochrona praw człowieka .
Doprowadziłoby to jednak do zwiększenia i tak już dużej liczby książek zaindeksowanych tymi terminami, a w konsekwencji do zwiększenia szumu informacyjnego.
Tak więc, dla "odciążenia" pewnych deskryptorów, których zbyt częste występowanie w opisach prowadzić może do zmniejszenia ich wartości selekcyjnej,
wprowadzono pewną liczbę deskryptorów prekoordynowanych, tj. reprezentujących temat, który może być wyrażony za pomocą połączenia dwóch (lub więcej) już istniejących deskryptorów,
np. "historia Polski" a nie historia i Polska , "konstytucja niemiecka" a nie konstytucja
i Niemcy , "międzynarodowe prawo karne" a nie prawo międzynarodowe oraz prawo karne .
Przykładami skrajnymi są tu deskryptory Polska i prawo, na które "zapotrzebowanie" w polskiej bibliotece prawniczej jest zupełnie zrozumiałe.
I tak, pomimo iż z zasady konstytucje indeksowane są połączeniem dwóch deskryptorów - "konstytucja" oraz nazwa kraju,
np. konstytucja + Chile, w przypadku konstytucji polskiej stosujemy gotowy termin prekordynowany "konstytucja Polski".
Podobnie wyszczególnione zostały terminy: prezydent Polski, parlament Polski, polskie partie polityczne, itp.,
a w przypadku prawa: terminologia prawnicza (zamiast prawo + terminologia), informacja prawnicza, informatyka prawnicza, itp.
Dodatkową korzyścią takiego rozwiązania jest możliwość wyodrębnienia w tezaurusie
i zgrupowania w jednym miejscu terminów węższych, np. pod terminem konstytucja Polski wszystkich konstytucji, np.
| 1.4.3. Forma słownictwa |
|
Wszystkie terminy pisane są małą literą (z wyjątkiem nazw własnych).
Zachowano naturalny szyk terminów wielowyrazowych, od formy inwersyjnej dając w uzasadnionych wypadkach odsyłacz, np.
prawo karne międzynarodowe U międzynarodowe prawo karne,
Bałtyckie Morze U Morze Bałtyckie.
| 1.4.4. Nazwy własne |
|
Nazwy własne stanowią liczną grupę deskryptorów i traktowane są identycznie jak pozostałe terminy wyszukiwawcze, tj. nie są wydzielone w odrębnym dziale lecz umieszczone na różnych poziomach hierarchii w części systematycznej, a w części alfabetycznej tworzą jeden ciąg z pozostałymi deskryptorami i askryptorami.
| 1.5 Forma tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa dostępny jest w Internecie w specjalnej bazie danych o nazwie TEZ10.
W latach 1997-2002 wydano drukiem kilkanaście
mikrotezaurusów (przygotowanych do opublikowania przez dr Ewę Chmielewską-Gorczycę i Bożenę Guziuk-Dąbrowską), a w latach 2006-2007 ukazał się scalony wykaz alfabetyczny i systematyczny Systemu Tezaurusów Biblioteki Sejmowej (STEBIS).
W związku z rozwojem systemu tezaurusów (dodawanie nowych terminów, modyfikacje terminów istniejących) zawartość publikacji uległa częściowej dezaktualizacji, niemniej stale może służyć m.in. do zapoznania się np. z układem hierarchicznym w poszczególnych działach.
| 1.6. Wielojęzyczność tezaurusa |
|
Efektem przyjęcia tezaurusa EUROVOC za źródło terminologii przy tworzeniu Tezaurusa Prawa było posiadanie odpowiedników dla polskich terminów w 9 językach,
na które został on wówczas przetłumaczony.
W wersji komputerowej tezaurusa BS wprowadzono tylko trzy z dziewięciu odpowiedników (angielski, francuski i niemiecki) zakładając, że w razie potrzeby użytkownik może dotrzeć do pozostałych przez tezaurus wielojęzyczny EUROVOC.
W systemie ALEPH możliwe jest również wyszukiwanie według słów z terminów obcych.
Gwiazdka (*) przy terminach obcojęzycznych oznacza, że termin ten występuje w tezaurusie EUROVOC, brak gwiazdki - termin specyficzny
dla Tezaurusa Prawa wprowadzony ze względu na potrzeby BS.
| 1.7 Spójność z tezaurusem Eurovoc |
|
Tezaurus prawa utworzony został na podstawie wielojęzycznego tezaurusa Parlamentu Europejskiego EUROVOC, jednak ze względu na liczne zmiany związane ze specyficznymi potrzebami BS nie można go traktować jako tłumaczenia. Zmiany w stosunku do EUROVOC-u dotyczą przede wszystkim poszerzenia słownictwa. Tak więc dodane zostały deskryptory uznane za niezbędne ze względu na specyficzne potrzeby BS. W większości wypadków dotyczą one:
konstytucja Polski TS konstytucja * Kościół a wybory TS stosunek Państwo - Kościół *Modyfikacja tezaurusa EUROVOC dotyczyła także jego struktury hierarchicznej. Najważniejszą zmianą jest przyjęcie w tezaurusie BS polihierarchii, podczas gdy EUROVOC ma strukturę monohierarchiczną, tj. dopuszcza tylko jednokrotne przyporządkowanie terminu do jakiegoś działu (z niewielkim odejściem od tej zasady w zakresie nazw geograficznych i organizacji międzynarodowych). W konsekwencji każdy deskryptor ma tylko jeden termin szerszy. Tezaurus Prawa posiada strukturę polihierarchiczną, tj. jeden deskryptor może posiadać tyle terminów szerszych, w ilu działach wystąpił ze względu na jego powiązania semantyczne. Rozwiązanie takie utrudnia w znacznym stopniu kontrolę słownictwa twórcom tezaurusa, ułatwia jednak korzystanie z niego użytkownikom końcowym, szczególnie korzystanie z części systematycznej. W każdym dziale wyliczone są bowiem wszystkie terminy związane z nim relacją podrzędności, bez względu na to, czy wcześniej wystąpiły już w innych działach.
Zmiany w strukturze hierarchicznej dotyczą także wzajemnych zależności między terminami. EUROVOC jest tezaurusem politematycznym szeregującym terminy w taki sposób, aby odzwierciedlały przede wszystkim problemy polityczne, gospodarcze i społeczne. Zagadnienia prawne zostały im podporządkowane, tak więc poza kilkoma działami dotyczącymi prawa, jak prawo cywilne, karne, międzynarodowe i prawa człowieka, pozostałe terminy prawne rozproszone są i podporządkowane innym, najczęściej terminowi polityka, np.
W stosunku do tezaurusa EUROVOC tezaurus BS różni się także znacznie większą liczbą odsyłaczy (relacji), szczególnie odsyłaczy typu "stosuj" (USE i UF) oraz relacji typu termin kojarzeniowy RT np. praca kobiet
| 1.8. Historia tezaurusa |
|
Tezaurus Prawa stanowił pierwotnie jeden z elementów całego Systemu Tezaurusów Biblioteki Sejmowej (STEBIS).
System STEBIS powstał w wyniku konkretnego zapotrzebowania, jakie wyłoniło się w Kancelarii Sejmu w związku z automatyzacją wielu serwisów informacyjnych.
Szczególnie istotne było opracowanie sprawnego systemu wyszukiwania rzeczowego (tematycznego), dostosowanego do specyficznych potrzeb użytkownika i zbiorów w Bibliotece Sejmowej
(zautomatyzowany katalog biblioteczny, kartoteka zawartości czasopism) oraz w Ośrodku Informatyki (baza danych aktów prawnych).
Za bazę wejściową gromadzonego słownictwa przyjęto tezaurus Wspólnot Europejskich EUROVOC, wykorzystywany przez Parlament Europejski i Biuro Publikacji Urzędowych WE, przy czym
spójność z tezaurusem EUROVOC zapewniona jest tylko na poziomie terminologii,
natomiast struktura hierarchiczna oraz system relacji różnią się w znacznym stopniu.
Prace nad tłumaczeniem EUROVOC rozpoczęto w 1993 roku. Po przeglądzie istniejących języków informacyjno-wyszukiwawczych tezaurus ten został wybrany jako najbardziej zbliżony
zakresem do potrzeb Kancelarii Sejmu, a dodatkowym atutem była jego wielojęzyczność, stosowanie przez wiele bibliotek parlamentarnych,
sprawny mechanizm aktualizacji oraz możliwość korzystania z baz danych i indeksów Wspólnot Europejskich, np. EPOQUE, CATEL, indeks do "Official Journal", itp.
Tezaurus EUROVOC był dostępny jedynie w postaci drukowanej, dlatego oprócz prac związanych z tłumaczeniem na język polski konieczne były prace związane z przeniesieniem go do postaci maszynowej
oraz dopasowaniem odpowiedników w języku angielskim, francuskim, niemieckim.
Po wykonaniu tłumaczenia przystąpiono do testowania tezaurusa, tj. stosowania go do indeksowania dokumentów.
Kiedy zakończono testowanie (w połowie 1995 r.) ukazało się nowe wydanie tezaurusa EUROVOC (w znacznym stopniu zmienione
w stosunku do wydania służącego jako podstawa tłumaczenia)
i tak następne pół roku poświęcone było "wykrywaniu" i nanoszeniu zmian.
Równolegle z tymi pracami kontynuowano indeksowanie książek, opracowując kolejno poszczególne działy, np.
prawo konstytucyjne, prawo człowieka, prawo ochrony środowiska, parlament, prawo pracy, itp.
Książki do opracowania wybierane były ze zbiorów na podstawie przydzielonych im haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej,
który to system opracowania rzeczowego stosowany był od początku istnienia katalogu zautomatyzowanego.
Po przetestowaniu kolejnego działu indeksowane były także książki z tego zakresu pochodzące z wpływu bieżącego.
W trakcie testowania nastąpiło:
| 2. Wyszukiwanie w bazie wzorcowej TEZ10 |
|
Po wyborze bazy TEZ10 wyświetlany jest ekran wyszukiwania prostego. Po wpisaniu do pierwszego okienka poszukiwanej frazy (słowa, słów lub ich fragmentów) należy wybrać w kolejnym okienku, w których polach ma być prowadzone wyszukiwanie. Do wyboru są następujące wartości:
| 3. Przeglądanie terminów tezaurusa w bazie wzorcowej TEZ10 (Indeksy) |
|
W bazie TEZ10 możliwe jest przeglądanie następujących indeksów:
| 4. Wyszukiwanie w bazach bibliograficznych za pomocą terminów z tezaurusa |
|
Terminy z tezaurusów BS można stosować do wyszukiwania w następujących bazach bibliograficznych: BIS01, BIS05, ARS01 (tylko interpelacje sejmu II RP), ATVA, TEK01, UST01. Opcja ta jest dostępna w trzech rodzajach wyszukiwania: prostym, w wielu polach i w zaawansowanym.
| 5. Przeglądanie terminów tezaurusa w bazach bibliograficznych (Indeksy) |
|
Po wyborze bazy (BIS01, BIS05, ARS01 - tylko interpelacje sejmu II RP, ATVA, TEK01, UST01) można przeglądać terminy tezaurusa w formie listy alfabetycznej od podanego terminu. W tym celu należy wybrać indeks "Terminy wszystkie" lub "Terminy główne", a w drugim okienku wpisać tekst, od którego ma się zacząć lista. Z otrzymanej listy należy wybrać termin, by wyświetlić wykaz rekordów bibliograficznych opisanych za pomocą tego terminu. W BIS01 indeks "Terminy wszystkie" gromadzi zarówno terminy główne, jak i poboczne. Indeks "Terminy główne" zawęża zbiór do publikacji, których głównym tematem jest zagadnienie opisane tym terminem.
| 6. Problemy w wyszukiwaniu w katalogu głównym (baza BIS01) |
|
| 6.1. Za dużo książek wyszukanych |
|
Gdy liczba książek wyszukanych w odpowiedzi na dany termin jest zbyt duża, można zawęzić zakres zapytania przez:
| 6.2. Za mało książek wyszukanych |
|
Gdy liczba książek wyszukanych w odpowiedzi na dany termin jest zbyt mała, można poszerzyć zakres zapytania przez:
| 6.3. Brak terminu |
|
Jeśli podanego terminu nie ma w wykazie, warto jest:
|
|
|